Temat

FAIR DESIGN 2023 | EMOCJE

W ostatnich latach, emocje stały się oficjalnie głównym motorem ludzkich wyborów.„Oficjalnie”, bo zasadniczo emocjonalni jesteśmy od zawsze, ale w niektórych sytuacjach racjonalności udawało się zachować prymat. Taką przestrzenią były na przykład wybory polityczne. Wraz z tak zwanym „zwrotem populistycznym”, emocje przejęły rolę rozumu jako fundamentu decyzji elektoratu. Być może wpływ miał na to kryzys ekonomiczny z 2007 roku, którego przyczyn do dziś bezskutecznie poszukują uczeni i badacze rynku. W popularnym odbiorze okazało się, że rację miał Bronisław Malinowski, który uważał, iż ekonomii najbliżej jest do magii. Tak czy inaczej, kryzys zachwiał najbardziej – zdawać by się mogło – racjonalnym fundamentem naszego świata, czyli zaufaniem do kapitału. Być może, aktualny zwrot ku polityce opartej na emocjach, jest tego zachwiania konsekwencją. Może też być tak, że w świecie nadmiaru informacji, płynności i wiecznej zmiany emocje stały się jakimś ekwiwalentem „prawdy”. Być może jest to tym bardziej skomplikowane, że całkiem łatwo można nimi sterować.

Emocje są tematem wielu książek, konferencji i dyskusji. Ich rola i znaczenie ulegają ciągłym zmianom. Program konferencji ma na celu pokazanie różnych perspektyw na emocje: psychologicznej, socjologicznej, neurobiologicznej, historycznej, filozoficznej i oczywiście perspektywy projektowej.

Podobnie jak inne sfery twórczości (sztuki piękne, literatura, teatr, film), design jest nierozerwalnie związany z emocjami. W ramach tej konferencji chcemy otworzyć dyskusję na następujące tematy: racjonalność i emocje, emocjonalne relacje z rzeczami, projektowanie oparte na emocjach, wartość emocjonalna przedmiotów, emocje a zdrowie psychiczne, emocje w kontekście nowych technologii i rozwoju sztucznej inteligencji, etc.

Rada Programowa zwróciła się do dr Kariny Marusińskiej i dr Pauli Quinon z prośbą o wypowiedzi na temat planowanego tematu konferencji. Poniżej cytujemy fragmenty z tych opinii.

dr Karina Marusińska
W 2018 roku Olga Tokarczuk w swojej mowie noblowskiej zachęcała innych twórców do poszukiwania sposobów na opisywanie płynnie zmieniającej się rzeczywistości, stawiającej przed nami wciąż to nowe wyzwania. Postulowała przy tym wykazywanie czułości – „nieustannego odnajdowania podobieństw”. Emocje są właśnie tym językiem, którym można komunikować się na całym globie. Są one lustrem – mówią o naszych granicach i wartościach, pokazują co jest dla nas ważne. Powszechna edukacja nie sprzyja rozpoznawaniu, nazywaniu ani wyrażaniu emocji, a kultura i normy społeczne nakazują trzymanie ich w ryzach. Tymczasem w przekazach medialnych, na forach internetowych, w publicznych debatach i polityce, a także na ulicach podczas licznych protestów coraz częściej obserwujemy, jak emocje biorą górę nad rozumem i wysuwają się na plan pierwszy. Nie ma wątpliwości co do tego, że nastąpił poważny globalny kryzys empatii. Wybór tematu konferencji jest przejawem troski o kondycję społeczeństwa, a nawet szerzej – Planety. W dzisiejszym świecie troska – ściśle związana z emocjami – może stać się jedną z najistotniejszych kategorii organizujących praktykę artystyczną i projektową.

dr Paula Quinon
Emocjonalność, przez długie okresy pozostająca w sferze prywatnej, pozostawiając sferę publiczną rozumowi, regularnie przebija się do świadomości, gdzie zostaje zawłaszczona, zracjonalizowana i wykorzystana nie tylko do tłumaczenia ludzkich zachowań, ale również
do zarządzania tymi zachowaniami na poziomie indywiduów i grup społecznych. Emocjonalność dochodzi do głosu w procesie dziejowym z dużą regularnością, stanowiąc niejako przeciwwagę do okresów racjonalności i zaufania do postępu naukowego. Szczegółowa charakterystyka tego procesu oraz rola emocji, którą zauważa się i wykorzystuje, wydaje się jednak być za każdym razem inna. W ostatnich kilku latach jesteśmy świadkami czegoś, co autorzy projektu tegorocznego Fair Design, nazywają “zwrotem populistycznym”, który charakteryzuje się tym, że “emocje przejmują rolę rozumu jako fundamentu decyzji elektoratu”.  Elektoratu przede wszystkim politycznego, ale również “elektoratu” zaangażowanego w decyzje konsumenckie wpływającego na strukturę rynku. – dr Paula Quinon, która zwraca naszą uwagę także w stronę nowych technologii pisząc, że badania nad sposobem zaprogramowania emocji w sztucznej inteligencji są jednym z tematów najczęściej podejmowanych w obszarze badań robotycznych i cybernetycznych. Najważniejsze pytania w tym obszarze dotyczą struktury emocji robotów: czy chcemy zaimplementować robotom ludzkie emocje, czy może lepiej zaimplementować emocje, które będą odgrywały te same role co ludzkie emocje, ale były specyficzne dla AI?

Prelegentki i prelegenci

Call for projects

Podczas konferencji pokazanych zostanie sześć projektów wybranych w ramach „open call”.
Będą one prezentowane w ramach modułów tematycznych.

Moduł: Projektowanie oparte na emocjach | 29 września 2023, godz. 14.00
Wprowadzenie: Malwina Konopacka

Proj. Agnieszka Odziemkowska – Echo – narzędzie wspierające rozmowę o stracie
Narzędzie powstało w odpowiedzi na problem jakim jest tabuizacja tematu śmierci, żałoby i straty. Jego celem jest stworzenie wspólnej przestrzeni i danie pretekstu grupie bliskich sobie osób (np. rodzinie, przyjaciołom, parze) do rozmowy o wspólnej stracie. Narzędzie jest zaprojektowane tak, żeby podejmowany temat był możliwie dowolny. Można z jego pomocą rozmawiać o śmierci bliskiej osoby, o śmieci zwierzęcia, o stracie wiary, o emigracji z kraju czy o innej dowolnej stracie. Echo na zasadach gry ma pomóc w otwarciu się na swoje wspomnienia, myśli i uczucia i dzielenie się nimi z bliskimi osobami. Daje to możliwość wspólnotowego przeżywania straty i żałoby, przy jednoczesnym prowadzeniu indywidualnej narracji. Narzędzie odpowiednie jest dla osób od 7 lat. Ma potencjał być wsparciem dla terapeutów, fundacji czy ośrodków interwencji kryzysowej. 

Projekt powstał jako dyplom licencjacki na Wydziale Wzornictwa Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie pod opieką dr hab. Daniela Zielińskiego.

Słowa kluczowe: śmierć, żałoba, strata, wspomnienia, narzędzia terapeutyczne

Proj. Monika Dołbniak – Poza słowami: O inkluzywnych metodach badawczych służących przekładaniu emocji i potrzeb sensorycznych na troskliwe decyzje projektowe
Neuroróżnorodność oznacza, że ludzie doświadczają otaczającego ich świata na wiele różnych sposobów – nie ma jednego właściwego sposobu odczuwania, komfort dla każdego oznacza coś innego. Jak więc empatia i projektowanie somestetyczne mogą polepszyć relację projektant-użytkownik? W jaki sposób wykorzystać praktyki twórcze do dyskusji na temat nienamacalnego języka komfortu i emocji? 

 Podczas wystąpienia zaprezentowane zostaną metody badawcze wykorzystane w projekcie „Narracje Sensoryczne”. Metody te były używane do analizy emocji i potrzeb wrażliwych sensorycznie użytkowników, pomagały też w tłumaczeniu zebranych obserwacji na decyzje projektowe. W ramach projektu niewerbalni, autystyczni uczniowie poznawali różne techniki komunikowania, rozpoznawania i wizualizowania emocji, które towarzyszą interakcjom społecznym oraz interakcjom fizycznym w kontakcie z konkretnymi materiałami. Autorka przedstawi dokumentację przeprowadzonych warsztatów i sesji testowych, a także efekt końcowy: terapeutyczne obiekty sensoryczne oraz prace uczniów wizualizujące sensoryczną tożsamość grupy.

Projekt powstał we współpracy z Share Community w Londynie, organizacją charytatywną wspierającą dorosłych w spektrum autyzmu z niepełnosprawnością intelektualną i potrzebami w zakresie zdrowia psychicznego. Był nadzorowany przez Dianę Sawaya z Share Community oraz dr Sarę Robertson z Royal College of Art. 

Słowa kluczowe: inkluzywność, neuroróżnorodność, sensoryka, co-design, projektowanie partycypacyne

Moduł: Relacje emocjonalne z rzeczami | 29 września 2023, godz. 16.00
Wprowadzenie: Anna Banout

Proj. Aleksandra Munzar – Dom. Ćwiczenia z posiadania
Projekt dotyczy relacji z zamieszkiwaną przestrzenią ze szczególnym naciskiem na posiadanie jej na własność. Autorkę ciekawi proces wybierania nieruchomości, planowania i podejmowania pierwszych poważnych decyzji finansowych. Zaprojektowana kolekcja przedmiotów obejmuje sześć prac, zgrupowanych w dwa bloki. Pierwszy z nich zatytułowany Stojąc na progu odnosi się do etapu, kiedy dopiero planowany jest zakup nieruchomości. Drugi – zatytułowany Przekraczając próg odnosi się do podejmowania pierwszych poważnych decyzji finansowych, często postrzeganych jako symboliczne przekroczenie progu dorosłości. Jednym z ważniejszych obiektów w zestawie jest zeszyt ćwiczeń dla dorosłych. Osoba wypełniająca ćwiczenia jest skłoniana do refleksji nad przyszłym miejscem zamieszkania, jego ceną czy społecznymi kosztami jego zakupu.

Praca powstała jako doktorat na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, promotorem był prof. Jerzy Bogusławski, promotorem pomocniczym dr hab. Daniel Zieliński, recenzentem dr hab Szymon Hanczar.

Słowa kluczowe: zamieszkiwanie, nieruchomości, posiadanie, decyzje finansowe, dorosłość

Proj. Michał Majdak – Próba definicji obiektu robotycznego na przykładzie Aibo i HC-SR04

Autor w swoim projekcie poddaje refleksji złożone doświadczenie jakim jest relacja człowieka z robotem, szczególnie interesuje go zagadnienie lokacji cech istot żywych w bytach robotycznych. Podczas pracy nad projektem obejrzał reportaż z buddyjskiego rytualnego pogrzebu kilkuset Aibo w Japonii. W ramach swojego wystąpienia autor opowie o przykładach relacji z robotami i ich dalszych oddziaływaniach społecznych, zaprezentowane zostaną przykłady autentycznej więzi z obiektem robotycznym. Fenomenologiczne zrównanie świadomości z cielesnością pozwala zrozumieć, dlaczego i kiedy więź z robotycznym kompanem cechuje się empatią, która ożywia obiekt zupełnie niezależnie od starych rozróżnień między organicznym a mechanicznym czy ludzkim a nieludzkim. Autor przedstawi także robotyczną rzeźbę HC-SR04 odwołując się do pojęć antropologii wizualnej W. J. T. Mitchella.

Projekt powstał jako dyplom magisterski na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod opieką dr. hab. Jana Stanisława Wojciechowskiego.

Słowa kluczowe: robot, związek, relacja emocjonalna, wyobrażenie życia i duszy

Moduł: Emocje i świat nowych technologii | 30 września 2023, godz. 9.10
Wprowadzenie: Katarzyna Ogińska-Bruchal

Proj. Dominika Sobolewska – Techno-empatia w projektowaniu jako wyraz troski o lepsze jutro
Czy nowe technologie muszą być utożsamiane z negatywnymi skutkami rozwoju cywilizacyjnego? Autorka wystąpienia prezentując powszechnie głoszone, katastroficzne wizje świata zdominowanego przez media, wskazuje na alternatywne scenariusze. Jako antidotum proponuje pozytywną ścieżkę rozwoju mediów cyfrowych, która jest katalizatorem świadomych postaw społecznych oraz zachowań zgodnych z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wierząc w skuteczną synergię nowych technologii i designu stara się pokazać jej potencjał w budowaniu szeroko rozumianej empatii. Podczas wystąpienia pokazane zostaną projekty zrealizowane ze studentami w Pracowni Projektowania Uważnego Przestrzeni i Obiektów Interaktywnych na Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Są to hybrydy na pograniczu mebli, obiektów użytkowych i interface’ów. Opracowane w duchu mindful design, kształtują doświadczenia użytkowników umożliwiając trening uważności i troski o środowisko.

Słowa kluczowe: uważność, interakcja, technologie interaktywne, projektowanie hybrydowe, empatia, techno-empatia

Proj. Katarzyna Markowska – A-EYE Urządzenie do osobistego monitoringu

Autorka w swojej pracy porusza tematu lęku odczuwanego przez kobiety w przestrzeni miejskiej oraz jego kulturowych źródeł. A-EYE to projekt osobistego monitoringu, który przez swoje antropomorficzne cechy wysyła sygnał potencjalnemu oprawcy – „jesteś obserwowany”. Bazuje na technologii rozpoznawania obrazów przez sztuczną inteligencję. Celem tego projektu było zadanie odbiorcom pytania – „Czy chcemy żyć w społeczeństwie, w którym ciągłe obserwowanie jest konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i równości wszystkich jego członków?”. Autorka chciała stworzyć dystopijną wizję przyszłości, z którą będziemy musieli się zmierzyć, jeśli nie nastąpią konkretne zmiany kulturowe. W projekcie wykorzystane zostały środki wyrazu z pogranicza designu, sztuki i inżynierii. Formalnie obiekt jest zestawem małych ekranów, które umieszcza się w okolicach klatki piersiowej oraz pleców użytkowniczki/ka.

Projekt powstał jako praca dyplomowa na Wydziale Wzornictwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod opieką prof. Jerzego Porębskiego.

Słowa kluczowe: design krytyczny, design spekulatywny, bezpieczeństwo kobiet, feminizm, przestrzeń miejska, wrażliwość społeczna, obiekty interaktywne, sztuczna inteligencja

Miejsce

Pałac Czapskich, główna siedziba Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie przy Krakowskim Przedmieściu 5, 

Konferencja odbędzie się w salach reprezentacyjnych Pałacu Czapskich, siedziby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Odremontowany Pałac Czapskich  od czerwca 2021 funkcjonuje jako nowe miejsce na kulturalnej mapie stolicy. Poza Rektoratem Uczelni, w budynku mieszczą się: Biblioteka Główna ASP w Warszawie, siedziba Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz pełniące funkcję wystawienniczą: Galeria Salon Akademii oraz Galeria -1.

Więcej informacji: https://asp.waw.pl/palac-czapskich/

• 

• 

• 

Galeria

Partnerzy

Konferencja otrzymała środki finansowe od Ministra Edukacji i Nauki w ramach program
„Doskonała nauka” w edycji 2022 roku.

Partnerem konferencji jest Stowarzyszenie Projektowe SPFP – najważniejsza organizacja
zrzeszająca profesjonalistów w dziedzinie projektowania z głównych ośrodków w Polsce.
Stowarzyszenie obchodzi w tym roku 60-lecie istnienia.

Partnerem medialnym konferencji jest specjalistyczne pismo projektowe online formy.xyz

Partnerem technologicznym konferencji jest CANON

Komitet organizacyjny

Magda Kochanowska – przewodnicząca Rady Programowej i komitetu organizacyjnego
Joanna Rutkowska – wsparcie Rady Programowej i opracowanie tekstów
Natalia Lulek – sekretarz konferencji
Marta Jabłońska – produkcja
Agnieszka Sural – prowadzenie konferencji i moderowanie
Piotr Kucia, Marcin Podsiadły – realizacja streamingu
Paweł Bettman, Jan Przybyszewski – realizacja dźwięku
Antoni Domański – kamera
Natalia Markowicz i Benedykt Tyszkiewicz – opracowanie graficzne
Soren Gauger – tłumaczenia
Mikołaj Drzymkowski – wsparcie sekretarza i produkcji
Urszula Janota-Bzowska – opieka nad prelegentami i prelegentkami
Marta Dziurzuńska i Kalina Jaskólska – administracja
Wolontariuszki: Angelika Brzóska, Weronika Eszyk, Julia Grzegorowska, Hanna Kobylińska, Karolina Lucka, Łucja Paszkowska, Aleksandra Prokopczuk, Anna Schwencke, Joanna Swiderska, Barbara Szymańska